L.b. guyanensis
L.b. guyanensis en varianten komen alleen in het noordelijk deel van het Amazone-bekken voor (Brazilië, Colombia, Guyana, Suriname). De ziekte, bekend als ‘bos-yaws’, ‘pian bois’, komt voornamelijk voor bij boswerkers en militairen op patrouille. De naam betekent letterlijk bos ziekte.
Bij L.b.guanensis kunnen meerdere lesies ontstaan door verspreiding langs de lymfbanen. Net als bij infectie met L.b.panamensis kunnen ook lymfklieren zijn aangetast. Dit beeld lijkt op sporotrichose. De spontane genezingstendens is gering.
Tegenwoordig zijn er ook andere vormen ontdekt in Suriname, een oorzaak hiervan kan zijn de vele migranten die we hebben vooral in het binnenland (uit Brazilie, Frans Guyana, toeristen uit verschillende landen)
Symptomen
Lokale cutane leishmaniasis
Bij de lokale vorm ontstaat binnen enkele weken (soms maanden) eerst een niet-pijnlijke papel of nodulus op de insteekplaats, vervolgens centrale verweking en korstvorming, en daarna een ulcus. Bij genezing laat het een litteken achter. Het klassieke Leishmania ulcus is rood granulerend maar desondanks niet genezend, ovaal van vorm, met een oriëntatie in de richting van de huidlijnen, en soms een opgeworpen rand. Verspreiding in een sporotrichoïde vorm (in het verloop van een lymfbaan) komt voor. Na genezing van een Leishmania-infectie wordt men meestal immuun voor de verwekker, maar niet voor andere species.
Diffuse cutane leishmaniasis
Variant bij patiënten met slechte cellulaire afweer. Hierbij kunnen multipele papels en nodi ontstaan, verspreid over het hele lichaam, met daarin veel Leishmania parasieten. Lijkt op lepromateuze lepra. Geringe tot afwezige genezingstendens. Komt voor in Ethiopië en Soedan en in de Nieuwe Wereld in Venezuela, Brazilië en de Dominicaanse Republiek.
Leishmania cutanea recidivans (relapsing leishmaniasis, lupoïde leishmaniasis)
Zeldzame variant waarbij, soms jaren na de infectie, op de zelfde plek van de oude genezen lesies weer nieuwe lesies ontstaan. Vaak in het gezicht. Begint als papel of psoriatiforme plaque, later ulcererend en uitbreidend naar de randen. Kan destructief zijn. Lijkt klinisch op lupus vulgaris.
Post-Kala Azar dermale leishmaniasis
Vorm die in India en Soedan voorkomt, ontstaat maanden tot jaren na een doorgemaakte viscerale Leishmaniasis. Afhankelijk van de afweer van de patiënt kunnen uiteenlopende lesies ontstaan, variërend van enkele maculae en plaques tot tientallen nodi en misvormingen.
Mucocutane leishmaniasis
Kan jaren na een genezen lokale cutane vorm ontstaan. Sommige Leishmaniasoorten (vooral uit de nieuwe wereld) kunnen uiteindelijk naar de bovenste luchtwegen migreren en daar grote schade aanrichten aan de oropharynx en de neus. Dit is de vorm waarbij de hele neus kan worden weggevreten. Kan dodelijk zijn. Bij mucocutane leishmaniasis zijn circulerende antistoffen aantoonbaar (bij cutane leishmaniasis meestal niet).
Viscerale leishmaniasis (kala azar)
Systemische vorm van Leishmaniasis waarbij de parasieten een voorkeur hebben voor interne organen (o.a. lever, milt). Symptomen: vermagering, malaise, koortsaanvallen, hepato-splenomegalie, pancytopenie, hypergammaglobulinemie. Vaak fataal verlopend.
Behandeling
De enige medicatie die tot nu toe gebruikt wordt omdat het goede resultaten geeft voor de vorm die we in Suriname kennen is;
– R/ Pentacarinat (pentamidine isetionaat injectie poeder, 300 mg), 4 mg/kg lichaamsgewicht per dag i.v. of i.m. gedurende 7-10 dagen. Voor de Surinaamse variant (L. b. guyanensis), volstaan 4 giften van 4 mg/kg pentacarinat verdeeld over 1 week
– Wondbehandeling
– Het aanstippen van vooral de randen met stikstof.
Wie kan het krijgen
Mensen van alle leeftijden kunnen het krijgen. Iedereen die woont, werkt of het binnenland bezoekt.
Waar komt het voor
Leishmaniasis kan je in het binneland oplopen omdat de zandvlieg en de bron is van de parasiet (de luiaard, knaagdier, miereneter).
De zandvlieg leeft op oud en rottend organisch materiaal zoals dorre bladeren, boomstammen enz. Ze zijn in de avondschemering het meest actief. Wanneer ze gestoord worden door de mens, dan prikken ze.
Preventie
Hoe kan je een prik van de zandvlieg voorkomen;
- Insect repelant gebruiken.
- Muskieten gaas bij de ramen.
- Slapen onder een klamboe.
- Plassen en afgaan in de buurt van rootend organisch afval vermijden.