Hoofdschimmel

Wat is een schimmelinfectie van de huid?
Van de vele duizenden soorten schimmels die bestaan zijn er enkele die leven in en op de huid. Ook onder deze schimmels zijn er ‘specialisten’ die een voorkeur hebben voor bepaalde delen van de huid.

Hoe kom ik eraan?
Schimmels verspreiden zich door het maken van schimmelsporen. Deze zijn zeer klein en komen overal om ons heen voor. De schimmelsporen die de meest voorkomende vormen van huidschimmel kunnen veroorzaken vinden wij vooral in sportzalen, zwembaden en andere publieke ruimten. Sommige soorten, worden vaak overgebracht door huisdieren.
De schimmelsporen kunnen uitgroeien tot echte schimmels als de omstandigheden daarvoor gunstig zijn. In veel gevallen is dat een warme, vochtige omgeving (voeten, liezen), of een warm klimaat.

Tinea Capitis / Schimmel van de hoofdhuid / Ringworm

Tinea capitis is een ziekte die wordt veroorzaakt door een schimmelinfectie op het behaarde hoofd, de wenkbrauwen en de wimpers. Een schimmelinfectie op het hoofd komt vooral bij kinderen voor. Vanaf de puberteit is de kans op besmetting zeer klein. Mogelijk hangt dit samen met opgebouwde immuniteit – ofschoon er geen levenslange immuniteit bestaat – of een veranderde samenstelling van de vetzuren op de huid. Het talg van volwassenen bevat een hogere vetzuurconcentratie bevat, wat een schimmelwerend effect heeft.

Tinea capitis is zeer besmettelijk. De schimmel verspreidt zich via de loslatende huidschilfertjes van mensen of dieren, die last hebben van een schimmelinfectie. De incubatieperiode is10 dagen tot 3 weken.

Er worden verschillende benamingen gebruikt voor het ziektebeeld ‘tinea capitis’, zoals ‘ringworm’ en ‘hoofdschimmel’. Ringworm verwijst naar de cirkelvorm van de aangedane plekken op het hoofd. Hoofdschimmel wordt veroorzaakt door de schimmelsoorten die behoren tot de geslachten, afkomstig van mens (antropofiel), dieren (zoöfiel) of grond (geofiel). Schimmelinfecties afkomstig van de mens  zijn besmettelijker dan schimmelinfecties afkomstig van dieren. Schimmelinfecties afkomstig van dieren hebben op hun beurt vaker de neiging te gaan ontsteken.

De infectie kan zich op verschillende manieren manifesteren, variërend van een oppervlakkige schilfering van de hoofdhuid tot het ontstaan van kale plekken (alopecia) en diepe abcessen (kerion).

Iedereen komt in aanraking met huidschimmels, aangezien ze overal aanwezig zijn. Wanneer de schimmel de huid en haarzakjes binnendringt en zich uitbreidt, is er sprake van een infectie. Meestal beschermt de huid tegen infecties, maar wanneer de huid geïrriteerd is door veel wassen met zeep of shampoo kunnen beschermende vetzuren verdwijnen waardoor de kans op een schimmelinfectie toeneemt. Ouderen, patiënten met diabetes mellitus (suikerziekte) en mensen met verminderde weerstand zijn gevoeliger voor een schimmelinfectie.

Er worden verschillende soorten schimmelsoorten die klachten op het behaarde hoofd kunnen veroorzaken onderscheiden. Deze kunnen worden ingedeeld in twee groepen:

• schimmels die aan de buitenkant van de haarschacht blijven en in het haarzakje; de sporen bevinden zich op het haar. Dit leidt na verloop van tijd tot vernietiging van het haarzakje, waardoor de haren brozer worden en afbreken.
• schimmels die de haarschacht ingroeien; de schimmels bevinden zich binnen in de haar.

Risicofactoren

• Kleine huid of hoofdhuid verwondingen
• Slechte hygiëne
• Natte huid voor een lange tijd (zoals van zweten)
• Geschoren worden met een besmette tondeuze

 Symptomen hoofdschimmel

De symptomen zijn afhankelijk van de soort schimmel en de specifieke afweerreactie van de patiënt. Er zijn hoofdschimmel met ontstekingen van de hoofdhuid en ook zonder ontstekingen van de hoofdhuid. Verder heb je ook diepe en oppervlakkige vormen van hoofdschimmel. Hoofdschimmel gaat vaak gepaard met jeuk en soms met kaalheid (alopecia), doordat de haren boven de huid afbreken. Er kan op de behaarde hoofdhuid droge schilfering optreden, wat een op haarroos gelijkend beeld geeft, en er kunnen tevens gladde, kale plekken ontstaan. Soms zijn puistjes zichtbaar. In het overgrote deel van de gevallen gaat het om een oppervlakkige infectie.

Diagnose en behandeling hoofdschimmel

Hoe wordt de infectie vastgesteld?
Bij een heel typisch beeld van een schimmelinfectie heeft de huisarts of dermatoloog meestal geen nader onderzoek nodig en kan de diagnose ‘op het oog’ gesteld worden. In twijfelgevallen kunnen twee soorten testen gedaan worden:

• direct microscopisch onderzoek: hiermee kunnen de schimmeldraden in de huidschilfers worden opgespoord. Dit onderzoek kan de arts tijdens het consult uitvoeren.
• Schimmelkweek: er worden huidschilfers opgestuurd naar het laboratorium en geënt op een voedingsbodem. Na een aantal weken is bekend of er sprake is van een schimmelinfectie. Door deze techniek kan ook de schimmelsoort worden bepaald.  ( niet van toepassing in Suriname)

Bij diepe infecties kan het soms nodig zijn een stukje weefsel (huidbiopt) af te nemen dat vervolgens op de hierboven beschreven methode wordt onderzocht op schimmel

Een schimmelinfecties op het behaarde hoofd dient in alle gevallen zo snel mogelijk te worden behandeld, teneinde besmetting van anderen in te perken en om mogelijke blijvende kaalheid te voorkomen. De behandeling van hoofdschimmel bestaat uit een langdurige antischimmelkuur. Welk type geneesmiddel gekozen wordt, is mede afhankelijk van de soort schimmel die is aangetroffen. Verder wordt dagelijks wassen met een antischimmel shampoo aangeraden om verspreiding van schimmelsporen te voorkomen. Het kan een aantal maanden duren voordat er weer haargroei optreedt op de aangedane plekken. Andere familieleden en huisdieren moeten worden onderzocht en behandeld, indien nodig.

Complicaties

• Haaruitval
• Blijvende littekens

Prognose (Verwachtingen)

Tinea capitis reageert meestal goed op de behandeling met een anti-schimmel kuur, het kan terugkomen  bij een nieuwe besmetting.

Preventie

De basis manier om deze aandoening te voorkomen, is een goede hygiëne;

Altijd gescheiden haar attributen zoals haarkam /borstel gebruiken voor elk gezinslid. Deze moeten altijd goed gewassen  worden. Altijd gescheiden hoofddeksels gebruiken bij elk kind ( petten, hoofddoeken). Elk gezinslid een aparte kussen. Het haar van uw kind niet te vaak wassen (1 keer per week) met een milde shampoo en het altijd goed laten drogen ook bij zweten.

In geval er een gezinslid reeds geïnfecteerd is, moeten de handen altijd goed gewassen te worden (altijd trouwens). Stoelkussens, matten enz. altijd droog reinigen ( stofzuigen).

Kleren van het kind apart wassen en geen schone kleren samen zetten met vuile. Het haar van het kind altijd goed laten drogen. Dit altijd door geven op school, kinderdag verblijf, kapper of elders waar het kind vaak komt dit helpt verdere verspreiding tegen te gaan.

Als er nadat het kind behandeld is geworden toch nog klachten optreden zo snel mogelijk terug gaan naar de arts.